Za ideale gine… Krejg Hodžis

Piše: Darko Dželetović, KOŠ magazin

Politika i sport ne bi trebalo da se miješaju, ali njihovo preplitanje postaje sve modernije. Najnovije prepucavanje Jusufa Nurkića preko društvenih mreža sa bosanskim političarem Dinom Konakovićem, koji isplivava na vrh sarajevskog političkog establišmenta a koji je i sam nekad bio košarkaš, prenosi ovaj popularan trend s američkog kontinenta na naše prostore. A u Americi je, pogotovo ove izborne godine, otvoreno učešće NBA košarkaša u političkim kampanjama postalo sasvim normalna stvar.

Kratkotrajni štrajk NBA igrača u ljetošnjem “mjehuru” omogućio je da većina NBA arena, koje se nalaze uglavnom u urbanim centrima u kojima živi sirotinja, postanu ogromna glasališta na dan izbora, ali budu i odlagališta glasačkih listića danima prije 3. novembra. Postupci vlasnika NBA franšiza zbog ultimatuma igračke unije kojom su se smirili štrajkači su nesumnjivo uticali na rezultate predsjedničkih izbora u tijesnim izbornim trkama u Pensilvaniji, Mičigenu, Džordžiji i Viskonsinu. U siromašnoj južnoj Filadelfiji na primjer, ili centrima velikih gradova kao što su Detroit, Atlanta ili Milvoki, gotovo svi glasovi koji su skupljani po NBA arenama bili su za Bajdena. U Džordžiji, gdje je razlika u glasovima bila tek oko 12 hiljada u korist Bajdena, smatra se da su glasovi uglavnom crne populacije koja je glasala u areni u kojoj igraju Hoksi najvjerovatnije i presudili pobjednika u toj saveznoj državi. Glavni pokretač ovakve politizacije NBA lige pred izbore i njenom stavljanju na stranu jednog kandidata bio je Lebron Džejms koji je svojom “težinom” u mnogome uticao na rekordnu izbornu izlaznost afro-američke populacije, posebno u američkim “swing” državama. Njegovi agitprop napori su definitivno bili bitan faktor u svrgavanju Trampa koji još odbija priznati poraz.

Jusuf Nurkić je jedini bijelac kojeg zastupa Lebronova agencija “Klač”, koju nominalno zbog sukoba interesa vodi Lebronov prijatelj Rič Pol, pa je moguće da je i Nurkić, vidjevši uspjeh Džejmsovog angažmana u američkim političkim vodama, poželio da nešto slično uradi u Bosni.

Uplitanje sportista u politiku nije oduvijek bilo odobravano, i smatrano je da generalno loše utiče na sportski biznis, a konzekventno i na džep nekog individualaca sportiste. Dug jezik Muhameda Alija sigurno mu nije donio monetarni profit, i samo planetarna popularnost ga je spasila degradacije u američkom rasističko podijeljenom društvu. Neko kao Mahmud Abdul Rauf koji je iz protesta 90-ih odbijao da ustane za vrijeme intonacije američke himne, brzo je završio svoju NBA karijeru. Situacija po tom pitanju se znatno promjenila zadnjih godina aktivizmom NFL kvoterbeka Kolina Kejpernika, a bojkot američke himne postepeno je postao tolerisan od velikog dijela Amerikanaca.

Predlog Džordanu i Medžiku

Jedan od košarkaša koji je imao žalosnu sportsku sudbinu sličnu Abdul-Raufovoj je bio i Krejg Hodžis. Univerzalno smatran kao jedan od najboljih šutera svih vremena, Hodžis je osvojio dvije NBA titule u Čikagu s Džordanom, tri puta uzastopno pobijedio u takmičenju u izvođenju trojki na Ol-Star utakmicama, ali i odmah nakon toga, u svojoj 32. godini, prestao igrati u NBA ligi. To nije uradio svojevoljno, nego je izopšten zbog političkog aktivizma koji mu je koliko god bio pravedan odmogao što se njegove NBA karijere i planetarne popularnosti tiče.

Hodžis se ljeta ’92 na prijemu šampiona kod Buša starijeg u Bijeloj kući sa ostalim košarkašima Bulsa, koji su bili u konvencionalnim odijelima, pojavio u afričkoj bijeloj “dašiki” odori. Pri tome je Bušu učtivo uručio pismo političkog sadržaja agitujući za prava siromašne američke populacije, prvenstveno crne. U tom pismu Hodžis je, u tadašnjoj škakljivoj situaciji u izbornoj godini nakon nasilnih uličnih protesta koji su rasturili čitav južni i centralni Los Anđeles, otvoreno kritikovao tadašnju administraciju u Vašingtonu. Nakon takvog hrabrog poteza nijedan od NBA timova Hodžisu tog ljeta, a ni u narednim godinama, nije ponudio novi ugovor, iako je on još uvijek bio u šuterskoj eliti lige. Navodno da mu je tog ljeta Džim Klemons, pomoćnik Fila Džeksona, prenio da klub (čitaj Rajnsdorf, gazda Bulsa) nije bio zadovoljan njegovim postupcima. Nakog toga ovaj sjajni šuter biva praktično zaboravljen uprkos rekordu od 19 uzastopno postignutih trojki tokom brzopoteznog takmičenja u dalekometnom šutiranju u Ol Star utakmici ’91 koji još uvijek nije nadmašen. Posljedice svog političkog djelovanja Hodžis osjeća i danas jer je bio jedan od rijetkih koji nije ni spomenut u ovogodišnjem Džordanovom filmu “Posljednji ples”, mada je čitave četiri godine bio važan točkić u genijalnom mehanizmu Fila Džeksona.

Baš u to vrijeme, početkom devedesetih, NBA ugovori su naglo rasli a Hodžis se opravdano osjetio i monetarno zakinutim. Neko ko je u pojedinim sezonama pogađao blizu 50%, a u Finiksu ’88 čak 54.4% šuteva za 3, imao je svako pravo da bude nezadovoljan ignorisanjem lige njegovog talenta za koji bi se u današnjoj NBA potukli svi klubovi. U parnici protiv NBA ’96 u kojoj je Hodžis zatražio čak 40 miliona dolara odštete nije imao nikakvog uspjeha jer opipljivijih tragova diskriminacije protiv njega nije bilo u njegovom tihom izbacivanju iz NBA cirkusa.

Juna ’91 kad su Bulsi osvajali prvu titulu Hodžis je navodno predložio bogu košarke Majklu Džordanu, a uz njega i Medžiku Džonsonu, da svi igrači bojkotuju prvu utakmicu NBA finala zarad protesta kojim bi se naglasilo odsustvo socijalne pravde i pogubni rasizam u Americi. Džordan nije razumio Hodžisovu ideju, koja je eto primjenjena u praksi tek 29 godina poslije, i odbacio je kao suludu, a i Medžiku se učinila pre-ekstremnom. Hodžisu je preostalo samo da odigra još narednu, svoju posljednju sezonu za Bulse pred isticanje ugovora, uvjerljivo trijumfuje po treći put na Ol star utakmici u trojkama, i po drugi put osvoji i NBA šampionsku titulu uz Džordana i Pipena. Njegove nesuglasice sa tada najmoćnijim agentom Dejvidom Falkom, njegov otvoreni bojkot Najki patika, podrška amandmanu ugovora lige sa igračima kojim bi se uvele penzije bivšim NBA igračima, a posebno njegov tekst u Njujork Tajmsu kojim je ujeo Džordana aludirajući na Majklovu ravnodušnost za probleme afro-američkog stanovništva, prelili su čašu i kod Džordana i Rajnsdorfa, a i vlasnika svih ostalih NBA franšiza.

Jednostavno, jedan od najboljih dakekometnih šutera u istoriji, kojeg je u Bulsima ’92 zamjenio Trent Taker, nije igrao igru po Džordanovim pravilima koja se podudaraju sa korporativnim pravilima. Što se Hodžisa tiče, parola da “za ideale ginu budale” postala je vremenom sve čvršća sa Džordanovim stavom da “i republikanci kupuju patike”. Stavom što ga se duže Džordan, bez ustezanja, držao.

U benzin “u igri”

Godinu prije posljednje sezone koju je odigrao za Bulse, Hodžis je imao i privatnih porodičnih problema, među kojima je najupečatljiviji bio onaj kad ga je njegova bivša žena u svađi posula benzinom i htjela zapaliti. Neko ko sa javno objelodanjenim problemima te vrste uz to još uvrijedi predsjednika države, a pogotovo ostavi u nelagodi košarkaškog boga koji se tog ljeta popeo na vrh Panteona, naprosto je morao “izgubiti glavu”.

Iako ga je postupak NBA lige prije skoro 30 godina povrijedio, i doveo do depresije koju je liječio igrajući u Kantuu, Galatasaraju, poluprofesionalnoj CBA ligi, da bi ’98 svoju igračku karijeru završio u Švedskoj, Hodžis nikad nije odstupio od svojih uvjerenja.

U svojoj knjizi nazvanoj “Long Shot” koja bi se fatalistički mogla prevesti kao “Slaba šansa” ali i optimistički kao “Mogućnost”, koju je Hodžis napisao 2016. godine, istakao je da “nije napisao knjigu da bi osramotio Skotija i Majkla koji nisu edukovani u istoriji, nego zato što se problem ne može riješiti dok se ne prepozna bolest”. U svom memoaru Hodžis je opisao Džordanovu popularnost koja je bila veća od popularnosti rimskog Pape, a koju Majkl nikad nije, po Hodžisovom sudu, koristio na pravi način. Čak i na pitanje da li svog bivšeg saigrača smatra za najvećeg svih vremena Hodžis je odgovorio odrečno, i umjesto Majka na vrh stavio Bila Rasela. Ne samo jer je slavni centar Seltiksa nakitio čitavu jednu ruku pride NBA prstenjem u odnosu na Džordana, nego zbog toga što je Rasel svojevremeno bio i uporan borac za međurasnu jednakopravnost, kad to nije bilo ni popularno, ni lako.